Motorzegels Canada

In Nieuwsbrief 104 werden bij de nieuwtjes de twee Canadese zegels van 5 mei gemeld. Het betreft een eerste uitgifte van zegels met motorfietsmodellen van Canadese makelij en dito ontwerp. Bij één van de zegels staat dat het een Motosacoche is, en bij de andere een Indian. Nu wist ik niet beter dan dat de Indian in Springfield, Massachusetts (en dus USA) gemaakt werd, en dat Motosacoche een Zwitsers fabrikaat was. Tijd dus voor wat speurwerk.

Over de zegeltjes

Matt Warburton van Emdoubleyu Design te Vancouver koos voor het ontwerp van de eerste twee motorfietszegels van de serie van 21 voor de CCM en de Indian, elk op een eigen zegel in zowel rijdersview als in zijaanzicht. Om de beide motorfietsen te tekenen, ging hij bij de grootste privécollectie motorfietsen van Canada te rade, het 'Trev Deeley Motorcycle Heaven' museum, van de in Vancouver gevestigde Harley Davidson dealer Trev Deeley.

De zegels hebben als waardeaanduiding een esdoornblad (Maple leaf) met daarin een P van Post, hebben een waarde van 63 $ct en zijn goed voor verzending van een standaard brief binnen Canada.

De zegels worden verkocht in twee uitvoeringen: zelfklevend gestanst, in een postzegelboekje met vijf stuks van elke zegel, en als getande set in een blokje zoals in NB 104 afgebeeld. Op de kaft van het boekje beide motorfietsen in de rijdersview.

De gestanste zelfklevende zegels in het boekje

Kaft van het boekje

Het blokje zoals in NB104 gemeld

Ook werd er nog een zogeheten 'Uncut Press Sheet' van de uitgifte verkocht en omdat we toch alles willen hebben, hebben we daar dus ook een exemplaar van besteld.

Een paar weken later stond Nico op de stoep met een grote koker van overzee. Het bleek dat zo'n sheet een halve behangbaan is, met wel twaalf van die blokken, ongetand en onversneden. Hier showt Nico het sheet.

In dezelfde stijl en met dezelfde afbeeldingen is er ook een set Pre-Paid postkaarten uitgebracht, elk uitgevoerd met bijpassende afbeelding en zegel.

Ook op de Post Canada FDC-envelop staan beide motorfietsen.

Maar zoals dat bij Gemenebest landen gebruikelijk is, is er geen 'enige echte' officiële FDC-envelop maar mag iedereen zijn eigen ontwerp ter afstempeling aanbieden.

Met het Eerste Dag Stempel, afgeleid van een militaire poster, in 1940 voor het Ministerie van Defensie getekend door Eric Aldwinckle, eert de Post de militaire motorrijders en laat twee militairen rijdend op hun bikes zien.

Dan de motorfietsen

Voor zegel 1 viel de keus op de eerste in Canada gebouwde motorfiets: een door fietsfabrikant 'the Canada Cycle and Motor Company' in 1908 samengesteld model met een Zwitserse 214 cc zijklepmotor in een fietsframe geplaatst. Het merk van het Zwitserse motorblok is Motosacoche..…. vandaar dus.

Het in Toronto Junction gevestigde CCM bleef zich nog tot in de jaren 50 met op- en aanbouwmotortjes aan hun rijwielen bezighouden, en het bekende fietstype 'Motorbike' is een uitvinding van CCM. CCM groeide uit tot een fabrikant met ook nog vestigingen in Montreal, Weston, Winnipeg en Vancouver, en in de jaren '30 zelfs een vestiging in Birmingham, Engeland, waar de fietsen onder de naam Hercules verkocht werden.

Zoals al gezegd dus staat de CCM van de zegel te pronken in het privé museum van Trev Deeley te Vancouver:

De Indian op de zegel is eigenlijk nog geen Indian, omdat Indian pas in 1928 Indian ging heten. Neen, tot 1928 heette het merk Hendee Mfg. Co. en was eigendom van voormalig wielrenner George Hendee en ingenieur Carl Oscar Hedstrom. Op de baan werden toen nog zogenaamde gangmakers gebruikt om de renners uit de wind te houden en constante snelheid te geven. Hendee vond de gangmakers maar onbetrouwbaar en begon zelf motorfietsen voor gebruik in de wielersport te maken.

Zo'n 'voorrijder' kon gemakkelijk vergelijking vinden met een spoorzoeker die voor de troepen uit ging, een Scout (toevallig wel), en werd gekscherend Indian genoemd. De op het zegel afgebeelde motorfiets uit 1914 zou dus als naam 'Hendee' moeten dragen. What's in a name??
De Hendee fabrieken stonden in Springfield USA maar al in 1912 startte Hendee aan Mercer Street in Toronto een Canadese fabriek. Daar werd de eerste motorfiets ter wereld met elektrische starter, de Push-Button-Pioneer, met elektrisch voor- en achterlicht, zoals afgebeeld op zegel 2, gemaakt. Deze fabriek heeft motorfietsen gebouwd tot 1916.

Zo blijkt maar weer dat we van een motorzegeltje weer heel wat op kunnen steken.

Hans de Kloet

Naar boven   -   Terug naar vorige pagina   -   Home