Politie en motoren

Principieel gezien is een agent op de motor heden ten dagen een normaal verschijnsel. Wie kent niet de mannen van de Motorclub Driebergen, daarbij doelende op het Korps Landelijke Politie Diensten (K.L.P.D.) zoals het nu heet. Ook regionaal en plaatselijk kennen de korpsen het belang van motoragenten, dit varieert van zware tot lichte (off road) motoren. Maar welk land - en in welk jaar - de eerste agenten op een motorfiets zette?
Eén ding is zeker, Bromsnor is het niet geweest, dat was een lokale veldwachter uit een televisieserie.

Nederlands tintje

Hoewel ons landje geen echte motorzegel heeft uitgegeven - laat staan met politie erop - vinden we op de zegel van Guatemala uit 1937 in de rechteronderhoek de naam van Joh Enschedé en zonen. Deze drukker is nog steeds gevestigd te Haarlem, onder de huidige naam J.E.S.P. De afbeelding laat een rij motoren zien (minstens 20) die een erewacht vormen voor de herkozen president Ubico. Op zich een unieke zegel, het is de enige met een opgestelde erewacht en tevens de oudste motorzegel met agenten. Deze taak volbracht het korps Policia Nacional Motorizada. In goed Hollands vertaald, gemotoriseerde nationale politie. Dit is te vergelijken met onze huidige K.L.P.D. Ook Frankrijk heeft zijn Police Nationale, dit blijkt uit een zegel van 1976. En waarschijnlijk wel meer landen.

Gendarmerie

Te vertalen als Rijkswacht (B) of Marechaussee (NL), dus een gendarme is een politiesoldaat. Volgens van Dale. In onze lage landen hebben ze overwegend een civiele taak: veel landen kennen de Militaire Politie. Misschien vallen hieronder ook de D.D.R. met een zegel uit 1970, dit ter 'ere' van 25 jaar Vopo (Volkspolitie). Of Venezuela met een zegel en een velletje uit 1987, ter ere van 50 jaar nationale garde. Gendarmes komen (met motor) ook voor op de zegel van Frankrijk uit 1970, en van Oostenrijk uit 1974. Echt militaristische gendarmes zijn afgebeeld op de zegels van Tsjaad uit 1965 en van Kameroen, de zegel uitgegeven in 1966.

Politie- c.q. verkeersdag

Landen die hun (motor)agenten eren voor de (on)dankbare taken die zij moeten uitoefenen zijn er ook. Een heel leuk zegel is van Egypte uit 1972, dat vele taken afbeeldt. De zegel van Israël uit 1977 behoort ook tot de toppers. Iran beeldt op een zegel uit 1976 alleen een rijdende motoragent af, wel een heel mooie. Oman daarentegen doet het wat magertjes met oom agent (op de motor) op een zegel uit 1983. Zegels ter herinnering aan de verkeersdag met daarop de motoragent zijn ook weinig uitgegeven. Een leuke is van Libië uit 1983, stilistisch een mooie zegel, 2 motoragenten die met volle verlichting op je afkomen. Jordanië doet het met de zegel uit 1977 anders. Waarheidsgetrouw weergegeven met verkeersborden, een verkeerslicht en motoragent. Verschil moet er zijn, dus rukt men in Koeweit - de zegel in 2 waarden uit 1969 - in colonne (minstens 8 motoren) uit.

Begeleiding

Tot de diverse taken van de politie behoort ook het escorteren van staatshoofden, grote of gevaarlijke transporten en begeleiding van andere soorten van vervoer. Daarbij worden meestal motoragenten ingezet. Vooral de flexibiliteit wordt goed benut, snel laverend door het verkeer, uiterst wendbaar en daardoor vlug ter plaatse op knelpunten. Leuk is de zegel van Guernsey uit 1980. Hier wordt een transport begeleid dat vermoedelijk van grote omvang is voor dit eiland. Gambia gaf in 1979 een zegel met daarop 5 motoragenten. Deze zegel ter ere van 14 jaar onafhankelijkheid, doet vermoeden dat de president een eretour aan het maken was met motorescorte. Het velletje met een zegel van $2 dat Turks & Caicos Island uitgaf in 1994 hoort ook in dit rijtje. Niet op de zegel, maar op het velletje wordt de beroemde Ticker Tape Parade afgebeeld, waar anders dan in New York. Uiteraard met escorte van motoragenten.

Jubilea

Dat moet gevierd worden, is een stelling die je blijkbaar over de hele wereld tegenkomt. Als postadministratie geef je dan zegels uit. Neem nu Venezuela, daar werd in 1986 een zegel uitgegeven omdat de stadspolitie (toen) 17 jaar geleden was opgericht. het zal wel bijzonder geweest zijn om zoiets te gedenken.
Interessanter wordt het bij Brunei, de zegel uit 1996 beeldt de taken uit van 75 jaar koninklijke politie. Chili doet het iets minder, de in 1977 uitgegeven zegel herdenkt 50 jaar politie. Een eeuwfeest (100 jaar) is veel natuurlijker om te gedenken. Jamaica in 1967, Bermuda in 1979, Botswana in 1985, New Zeeland in 1986 en Papua New Guinea in 1988. India doet er nog een schepje bovenop, 125 jaar politie werd in 1986 herdacht met een zegel. We zijn er nog niet, Gibraltar met een zegel uit 1980 heeft dan al 150 jaar politie. Evenals Spanje dat een zegel in 1994 uitgaf. De absolute kampioen is Malta, deze zegel uit 1984 eert de politie met het 170 jarig bestaan op dit eiland. 170 jaar terug waren er nog geen motoren (1814), maar wel politie. Dat geldt voor meerdere landen, toch leuk voor de verzamelaar om een agent met motor (of is het motoragent) af te beelden.

Diversen

1983 was het Wereld Communicatie Jaar. Reden voor Antigua & Barbuda om dit op zegels af te beelden. Eén zegel daarvan laat een agent met motor en politieauto zien, die in contact staat met de centrale: goede onderlinge verbinding is belangrijk. Dezelfde zegel is er met een overdruk Barbuda. Ouderwets doet de zegel van Italië uit 1984 aan. De motoragent (zonder motor, staat om de hoek) staat bij een verkreukelde auto met een 'spiegelei' in zijn  hand. Op zijn hoofd draagt hij een oud type helm, het welbekende 'potje'. Hij staat het verkeer te regelen op de infortunistica stradale, oftewel de onfortuinlijke straat.
Het éénjarige bestaan van iets kan ook een reden zijn om dit te vieren. De Seychellen gaven in 1988 een zegel uit met motorrijdende agenten, dit ter ere van de eerste verjaardag van de 'Defence Forces Day'. Het woord defence is hier geschreven met een Amerikaanse c, in het engels is defense met een s. Toch blijft het opmerkelijk om bij een 1 jarig bestaan een zegel uit te geven.
Opmerkelijk is ook de zegel van Thailand uit 1992. Deze is uitgegeven ter ere van 100 jaar ministerie van binnenlandse zaken. Afgebeeld vele taken die onder het beleid van dit departement horen, waaronder dus ook (motor) politie. 5 van deze zegels komen in een postzegelboekje voor, zoals Thailand veel zegels in boekjes uitgeeft.
20 jaar onafhankelijkheid en 10 jaar republiek was voor Sierra Leone een reden om een zegel uit te geven in 1992. In het midden van de zegel staat een (straat) agent het verkeer te regelen, met op de voorgrond een motorrijdende politieman. Hoezo een motoragent? Gezien zijn kledij met het typische uiterlijk hiervan. Ander kenmerk is de motor, het voorspatbord heeft naar onder doorlopende zijschilden. Zulke spatborden werden alleen op motoren aan de politie geleverd. In Europa kom je deze ook tegen, het betreft dan ex-politiemotoren die verkocht zijn, of waar de agent nog mee rijdt.
Als laatste de zegel van Tunesië uit 1978. Reden van uitgifte was de 6de regionale Afrikaanse conferentie van Interpol, afkorting van Internationale Politie Org. De eigenlijke naam is C.I.P.C., deze afkorting staat voor Commission Internationale de Police Criminelle, en is opgericht in 1923 te Wenen, Oostenrijk. De zegel beeldt een gehelmd hoofd af. Komt de vraag of het gaat om een motorzegel - of verband hiermee - of een stylistische weergave van de vele taken die het politiekorps kent. Als bijzegel past deze (en sommige andere) mijns inziens in de verzameling.

Jan Termaaten

Naar boven   -   Terug naar vorige pagina   -   Home